Hoofdlijn

“Eindhoven is een stad om trots op te zijn. Die trots wordt door velen gevoeld en willen we vasthouden en doorgeven aan volgende generaties. Dat betekent dat we urgente maatschappelijke opgaven moeten aanpakken. We nemen hiervoor lokaal onze verantwoordelijkheid. Met onze keuzes bestrijden we de klimaatcrisis, maken we de lucht gezonder, onze stad groener en leefbaarder, versterken we onze welvaart en verdelen die eerlijker.”

Zo begint ons bestuursakkoord ‘Samen morgen mooier maken’, waarin we volop verder bouwen aan de potentie in onze stad en regio, voor iedereen die hier woont, werkt of studeert. In de financiële vertaling daarvan in deze begroting voor 2023 kunnen en willen we onze ogen niet sluiten voor de gevolgen van de oorlog in de Oekraïne en de naweeën van het coronavirus. We leven in onzekere tijden: energieprijzen schieten alle kanten op en de inflatie is hoog. Veel Eindhovenaren, bedrijven en organisaties merken dit direct in hun portemonnee. Groei en vooruitzichten voor inwoners, bedrijven en instellingen worden bemoeilijkt door de woningnood en krapte op de arbeidsmarkt. We kunnen niet alles oplossen, maar we staan naast onze inwoners en ondersteunen waar mogelijk. Gelukkig hebben we een reserve voor slechte tijden door ons opgebouwde weerstandsvermogen en het niet vooruitlopen op mogelijke overschotten in 2024 en 2025. In deze begroting kijken we dus niet alleen naar de korte termijn, maar blijven we ook investeren om de ambities ons bestuursakkoord waar te maken. We betalen dit met name uit de extra inkomsten van het gemeentefonds.

1a. Urgente opgaven
Op Europees en nationaal niveau komt men in actie: de Europese Centrale Bank heeft de rente historisch verhoogd, de Europese Commissie grijpt in op de energiemarkt en het kabinet zet miljarden in voor koopkracht en energiearmoede. Wat dit betekent voor Eindhovenaren kunnen we op dit moment niet inschatten. We gebruiken daarom drie uitgangspunten. Voor een structurele oplossing is het rijk hard nodig, maar we willen er zijn voor inwoners die moeilijk kunnen rondkomen en zetten in op het overeind houden van de maatschappelijke infrastructuur (zoals we ook tijdens de coronacrisis hebben gedaan). We doen dat door goed de effecten in de gaten te houden bij onze inwoners, bedrijven en instellingen. Na analyse van de effecten van het koopkrachtpakket dat is gepresenteerd op Prinsjesdag zullen we bepalen of en hoe we in 2022 en 2023 hierop moeten aanvullen. Onafhankelijk van de landelijke ontwikkelingen nemen we zelf de volgende maatregelen:

Bestaanszekerheid inwoners

• In 2022 heeft Eindhoven bovenop de energiecompensatie van het rijk € 2,2 miljoen vrij gemaakt voor de energietoeslag. Armoedegelden van zowel rijk als gemeente, die we in 2022 nog niet hebben ingezet, houden we achter de hand voor 2023.
• Daarbovenop bestaat de mogelijkheid om in 2023 € 1,8 miljoen te besteden aan armoede als er meer inwoners een beroep moeten doen op armoederegelingen.
• We blijven inzetten op een maximaal bereik van inwoners voor wie onze minimaregelingen bedoeld zijn. Denk aan de Meedoenbijdrage en de Individuele Bijzondere Bijstand. Ook versterken we onze aanpak op Vroegtijdig Schulden Signaleren en onze ‘er-op-af-aanpak’. Daarnaast wordt de Klusbus in samenwerking met woningbouwcorporaties ingezet voor de 14.000 huishoudens met lage energielabels.
• Samen met partners in de stad (bijv. woningbouwcorporaties en het bedrijfsleven) zoeken we naast concrete korte termijn oplossingen ook naar duurzame bestaanszekerheid perspectieven.

Vluchtelingen

• We zorgen dat alle nieuwkomers (waaronder asielzoekers, statushouders en ontheemden uit Oekraïne) vanaf dag één kunnen meedoen. We zetten een gespecialiseerd team op (start met € 0,2 miljoen incidenteel) dat zorg draagt voor begeleiding naar actieve deelname aan de maatschappij (voor opvang, huisvesting, onderwijs, begeleiding en participatie).

Huiseigenaren en MKB

• We verhogen woonlasten niet met de volledige inflatie (5,3%), maar met minder dan de helft (2,4%). Voor woningen zit deze stijging in de rioolheffing, de OZB blijft gelijk. We doen een beroep op (sociale) verhuurders om huurstijgingen te matigen.
• We gebruiken de extra inkomsten uit woonlasten van € 3,0 miljoen voor een subsidiefonds voor eigenaren van woningen en niet-woningen (het MKB) om te verduurzamen en zo structureel (energie)kosten te besparen.

Maatschappelijke en culturele instellingen

• We compenseren €1,2 miljoen energielasten van subsidiepartners in het sociaal domein voor 2023 (bovenop de € 0,9 miljoen uit 2022 voor subsidiepartners, buurthuizen en culturele instellingen).
• Organisaties die ons maatschappelijk vastgoed huren (zoals sportclubs), krijgen geen 9% huurverhoging doorgevoerd in 2023 (kosten € 1 miljoen).
• Additioneel op de bestuursakkoordmiddelen zetten we € 0,7 miljoen in om incidenteel voor een oplossing te zorgen bij de programmasubsidies in de culturele sector.

1b. Ambities middellange termijn

In de begroting zijn de financiële intensiveringen voor 2023-2026 uit het bestuursakkoord verwerkt van €11,4 miljoen structureel en €43,8 miljoen incidenteel. Hier nemen we nu ook de middelen op die in het bestuursakkoord zijn aangekondigd voor living in, bio-energiecentrale, leerlingenvervoer, het Eindhoven Airport leefbaarheidsfonds en het gezonder maken van de organisatie (o.a. opvolging peilstok-onderzoek). Om de schaalsprong te financieren investeren we extra in strategische capaciteit en zetten we € 1 miljoen extra opzij voor de strategische investeringen die voortvloeien uit de verschillende overleggen (BO Leefomgeving, BO Brainport en BO MIRT). De financiële vertaling van het bestuursakkoord staat in de programma’s en wordt inhoudelijk uitgewerkt in het collegeprogramma. Een selectie van de acties (in het verlengde van de hoofdstukken van het bestuursakkoord) is:

Klimaat en weersverandering (groen en water)

• Met de klimaatgelden kiezen we voor uitvoering van het E-besparingsprogramma, het doorleggen van klimaat- en duurzaamheidsdoelstellingen naar andere domeinen in de organisatie, de versnellingsopgave in het kader van de Missie Europa en om werk te maken van circulariteit en verduurzaming van het vastgoed.
• Voor vergroening gaan we voor uitwerking van het Groenplan Centrum, de versterking van de biodiversiteit, gevelgroen, uitvoering plan van aanpak groenarme wijken en de versterking van onze Groene Wiggen.

Ondernemende en sociale stad, iedereen mee

• We willen naast onze inwoners staan. We zetten in op ondersteuning van inwoners alsook op duurzame perspectieven. Daartoe herijken we de sociale basis visie in relatie tot het transformatie programma, vereenvoudigen we het sociaal domein en zetten samen met partners gezien de krapte op de arbeidsmarkt nóg actiever in op duurzaam werk.
• We gaan in 2023 aan de slag met het nieuwe uitvoeringsprogramma diversiteit en inclusie, geven (verdere) uitvoering aan de vier ontwikkellijnen van het Deltaplan Jeugd en zetten in op de vereenvoudiging van het Sociaal Domein.
• We nemen in 2023 de intensivering rondom de Rijke schooldag mee in de Lokaal Educatieve Agenda (LEA).  
• Het MKB loket wordt ingesteld. Vanuit hier worden voorbereidingen voor het programma ‘snappen of schrappen’ (minder regels) opgezet.
• We richten ons op de versterking van de verschillende geprioriteerde centrumgebieden door het verbinden van partijen en we brengen in beeld met welke instrumenten we de transformatie van deze gebieden kunnen continueren en kunnen versnellen.
• In 2023 wordt gewerkt aan een Brainport Sociale Agenda in samenwerking met bedrijven, maatschappelijke organisaties en inwoners. We maken bindende en concreet geformuleerde afspraken over doelen, mijlpalen en in te zetten capaciteit en middelen vanuit de verschillende partners.
• We zetten stappen voor een gezamenlijk (bedrijven, onderwijs, maatschappelijke organisaties en overheden) gemeenschappelijk fonds of een ander instrument, waaruit de programma’s en projecten kunnen worden gefinancierd. Ook kijken we naar mogelijkheden van cofinanciering vanuit de EU, het rijk en/of de provincie.

Woningbouw, bereikbaarheid

• We werken aan versnelling van de woningbouw door inzet van middelen en capaciteit en langlopende samenwerkingen.
• We beginnen met de uitwerking van het masterplan om de mobiliteitstransitie in de stad vorm te geven en de verkeerscirculatie in de komende jaren in goede banen te leiden.

Fijne en veilige wijken:

• We laten bewoners zien dat we werken vanuit de behoeften van de stad om wijken schoon, heel en veilig te maken.
• We creëren buurtontmoetingsplekken zoals de stadsdeel bibliotheekfuncties.

Levendige stad (cultuur, sport, evenementen)

• Cultuur biedt ontspanning, verbindt en zet mensen aan tot reflectie en ontwikkeling. In 2023 ontwikkelen we het cultuurbeleid voor de komende vier jaar (cultuurbrief 25-28), versterken de ateliers/makerspaces, stimuleren we initiatieven in wijken en voor andere doelgroepen, en vertalen de designvisie naar onze stad waaronder de betrokkenheid van creatieven bij maatschappelijke opgaven. Cultuur en design is van en voor iedereen.
• We koesteren en faciliteren onze grote evenementen zoals Glow en de DDW met meer aandacht voor duurzaamheid. Dat geldt ook voor onze traditionele evenementen zoals Carnaval en de 18 september herdenking. Nieuwe Eindhovenaren willen we meer bij onze traditionele evenementen gaan betrekken.
• We gaan stappen zetten naar een 24/7 bruisend Eindhoven door actualisering van ons horeca-, nachtleven en terrassenbeleid.
• We gaan de eerste stappen zetten om te komen tot een Design District om design en techniek meer zichtbaar te maken in de openbare ruimte.
• Op sportgebied hebben we stevige ambities: o.a. het verder stimuleren van buurten met lage sport- en beweegparticipatie en het hosten van de Champions League finale voor dames.

Organisatie

• In 2023 investeren we extra in de uitwerking van het peilstokonderzoek en de rekenkamerbevindingen.
• We geven de aanzet tot een eenduidige lange termijn koers met een stadsvisie voor de stad (regio) in samenwerking met partners.

Naast de inzet vanuit het bestuursakkoord is het aanvullende financiële overzicht op hoofdlijnen als volgt. Op basis van de huidige inzichten kunnen we maximaal het saldo van de jaarschijf 2026 (€ 9,2 miljoen) structureel inzetten. De saldo’s in de jaren daarvoor moeten we vooralsnog als incidenteel beschouwen. Daarvan zetten we in deze begroting nu alleen de jaarschijf 2023 in (€ 14,6 miljoen).

Programma overzicht
De gemeente Eindhoven zet alle inkomsten (€ 1,1 miljard) in voor de stad, burgers, instellingen en bedrijven.
Een bedrag van € 463 miljoen gaat naar het sociaal domein, denk aan de uitbetaling van uitkeringen, WIJeindhoven, jeugdzorg en de maatschappelijke opvang. Voor het ontwikkelen van de openbare ruimte en leefomgeving is € 191 miljoen beschikbaar. Aan sport en cultuur besteden we € 72 miljoen. De rest van de middelen is voor volksgezondheid en milieu (€ 57 miljoen), onderwijs (€ 48 miljoen), veiligheid (€ 37 miljoen) en economie (€ 21 miljoen).